اماحیوانیه قوتی است که با انبساط و انقباض قلب و شرائین نسیم موافق را گرفته، لخارهای دخانیه (دودمانند) را از قلب دفع کند. و حرکات خوف و غضب نیز از اوست.
اما نفسانیه بدو قسم : مدرکه ومحرکه تقسیم میشود .
مدر که به قوای ظاهری و باطنی تقسیم میگردد قوای ظاهری پنج نوعن هستند: شنیدن، دیدن، بوئیدن، چشیدن و بسودن .
و قوای باطنی نیز پنج نوعند: حس مشترک؛ خیال، متصرفه، وهم و حافظه. حس مشترک قوه ئی است که تمام صور محسوس پیوسته با ویند و محل آن اول بطن مقدم دماغ است .
خیال قوه ئی است کهٔ آنچه را از صور محسوسات، بحس مشترک آمده باشد پس از نهفته شدن اثر آنرا نگاه میدارد و محل آن آخر بطن مقدم دماغ است. متصرفه قوه ئی است که در صور محسوسه و معانی آنها به ترکیب و تفصیل تصرف می نماید، مانند تخیل انسان دو سر و انسان بی سر، و
محل آن اول بطن میانه دماغ است .
📚منبع: قانونچه در طب، ص۱۶،تالیف محمود بن محمد بن عمر چغمینی.
