گفت‌وگو با استاد تبریزیان در خصوص طب اسلامی

موضوع طب اسلامی و حواشی پیرامون آن، در چند سال گذشته به یکی از بحث‌های اصلی در حوزه سلامت و درمان تبدیل شده است. موضوعی که البته واکنش‌های فراوانی را هم در پی داشته است. از موضع رسمی وزارت بهداشت که می‌گوید: «موضوعی به نام طب اسلامی نداریم» گرفته تا شمار فراوانی از مردم که به این شیوه درمانی روی خوش نشان داده‌اند.

شاید یکی از شناخته‌شده‌ترین مدافعان طب اسلامی، آیت‌الله عباس تبریزیان باشد؛ کسی که معتقد است هیچ بیماری با طب اسلامی به بن‌بست نخواهد رسید و درمان همه امراض در روایات و احادیث معصومان و بزرگان دینی وجود دارد. گفت‌وگوی «صبح نو» با ایشان را بخوانید.

مواضع بزرگان در مورد طب اسلامی

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای

شکی نیست که امروز، یکی از دغدغه‌های اصلی رهبر انقلاب اسلامی، احیای طب اسلامی ایرانی است.

طب سنتی از دیدگاه رهبری

دغدغۀ قلبی امروز من، طب اسلامی ایرانی است؛ به آن بپردازید.

مقام معظم رهبری

لاغری به روش طب سنتی اسلامی

درمان چاقی مفرط شکمی در طب شریف و مقدس اسلامی و ایرانی

از نظر طب سنتی ایران ، دو گروه از افراد ، محکوم به چاقی هستند:

♣ دسته اول

دموی مزاجها هستند که دارای غلبه گرمی و تری در بدن هستند و این نوع چاقی در اصطلاح طب سنتی به “چاقی لحمی” یا چاقی عضله ای معروف است مانند چاقی مربوط به ورزشکاران.

♣ دسته دوم

افراد بلغمی مزاج هستند که دارای غلبه سردی و تری در بدن میباشند و این نوع چاقی در اصطلاح طب سنتی به “چاقی شحمی” یا چاقی چربی دار معروف است .

اگر دقت کنید در هر دونوع چاقی ،عنصر” تری” مشترک است و فقط در گرمی و سردی اختلاف دارند. در واقع چاقی و اضافه وزن مربوط به غلبه”تری”بوده و لاغری یا هزال مربوط به غلبه خشکی در بدن میباشد.

پیشنهادات وتدابیر مهم درمانی، در خصوص رفع چاقی یا کاهش دادن

♣ اضافه وزن

مهمترین پروتکل درمانی ،جویدن غذاست هرچه غذا بیشتر جویده شود فرد زودتر سیر میشود.

♣ انتخاب زمان مناسب جهت کاهش وزن

توصیه وتاکید میکنم افراد دموی مزاج برای کاهش دادن وزن خود ،فصل پاییز و زمستان را جهت اینکار انتخاب کنند و افراد بلغمی مزاج فصل بهار و تابستان را برای کم کردن وزن خود انتخاب نمایند .

♣ رژیم حذف ناهار

توصیه میشود افرادی که قصد کاهش وزن خود را دارند وعده ناهار را به مدت۴۰-۱۲۰روز ترک نمایند.این دیدگاه علم تغذیه در طب جدید و غربی کاملا اشتباه است که توصیه میکند وعده شام را حذف کرد! 

چون در قرآن کریم در آیه ای از سوره بقره، خداوند تبارک و تعالی میفرمایند:

“بهشتیان کسانی هستند که فقط صبح و شام غذا میخورند”

اگر دقت کنید در این آیه وعده ناهار جزء وعده های غذایی نیامده است.اهل بیت صلوات اله علیهم اجمعین نیز طی احادیث مختلفی به این موضوع اشاره کرده اند :

بطوریکه امام جعفر صادق (ع) می فرمایند：

شام بخورید ولو به یک لقمه!!چون درغیر اینصورت رگی در شکمت وجود دارد که نامش”عشا”است آن تورا تا صبح نفرین خواهد کرد.

پر پیداست که صادق آل محمد(ص)اهمیت خوردن شام را کاملا بیان کرده است.امام رضا(ع)در۴۸ساعت شبانه روز سه وعده غذا میل می کردند .

♣ ریاضت کشیدن جهت کاهش وزن

در کتب طب سنتی هرجا که کلمه ریاضت بکار گرفته شد ،منظور همان ورزش کردن است که آنهم رعایت اصولی را میطلبد که بیانش در اینجا نمیگنجد.

توصیه میشود از خوردن هرگونه غذا به رنگ سفید و یاهر غذایی که طبیعت سرد دارند در طی مدت رژیم غذایی پرهیز گردد.

جوشانده تخم کتان هر ۱۲ساعت ۱استکان(۴۰روز)میل شود.روزانه یک تا دو لیوان آب کرفس همراه با۱ق.مرباخوری تخم اسفند تا سه هفته در کاهش وزن مؤثر است .

خوردن کپسولی از مخلوط لاک مغسول+زیره سیاه مدبر+زنیان+حنا یا برگ سنادر طول روز عجیب الاثر است .

انجام فصد خون از رگ باسلیق یا اکحل .

عوامل ایجادکننده چاقی مفرط و دیدگاه طب سنتی ایران دراین زمینه 

همانطور که قبلا عرض کردم مفهوم سلامتی از دیدگاه طب شریف ایرانی،این است که از هرکدام از عناصر اربعه(خون،بلغم،سودا،صفرا)به نسبت مساوی داشته باشیم ،هرگونه اختلال که منجر به بهم خوردن این توازن شود باعث بیماری میشود.

یکی از راههای درمانی برای کاهش خلط(منظور از کلمه خلط ،خلط ریوی یابینی نیست منظور همان مخلوط عناصر خون،بلغم ،سودا،صفرا است) یاعنصر غالب،داشتن تغذیه صحیح است،حال که تشخیص دادید کدام عنصر در بدنتان غالب است ،بایستی تغذیه صحیح رادر سرلوحه درمان خود قراردهید .

یکی از بیماریهایی که در اثر غلبه عنصر بلغم(آب)ایجاد میشود چاقی مفرط است.

از آنجایی که بعضی از مواد غذایی نیز طبع بلغم(سرد و تر)هستند لذا این افراد از خوردن این غذاها بایستی خودداری کنند،چون درصورت عدم رعایت به این نکته روزبروز سردی و تری را در بدن بیشتر کرده و چاق تر میشوند،بنابراین افراد چاق برای کاهش بلغم موجود بایستی به خوردن غذاهای با طبع گرم و خشک رو بیاورند تا با این تدبیر درمانی سردی و تری را در بدن کاهش دهند .

چاقی از نظر طب سنتی ناشی از غلبه سردی و تری در بدن است و لاغری ناشی از غلبه خشکی.

جهت درمان چاقی ابتدا لازم است دلایل و عوامل چاقی راشناسایی کرد تا بتوان راه حل بهتری را پیداکرد ،درغیر اینصورت گرفتن رژیم های سخت هم بی تأثیر خواهد بود .

عوامل چاقی از نظر طب سنتی ایران

♣ نجویدن لقمه های غذا

در اکثر بیمارانی که مورد بررسی قرار دادم مهمترین دلیل چاقی را نجویدن غذا دانستم ،غالب بر۹۰درصد افرادیکه از معضل چاقی رنج میبرند ، غذارا تند تند خورده و نجویده آن را قورت میدهند،توصیه وتاکید میکنم هرلقمه غذا را کاملا دردهان هضم کنید (اگر از نظر زمانی بخواهیم برآورد کنیم حداقل ۱۵ثانیه هر لقمه غذا رابایدجوید )چون با اینکار علاوه بر اینکه کار دستگاه گوارش را راحت میکنید ،باعث ترشح زیاد بزاق میشوید ترشح زیاد بزاق باعث هضم بهتر مواد غذایی شده وسیستم گوارش را بواسطه تولید ماده ای به نام”لیزوزیم”ضدعفونی میکند چون این ماده آنتی باکتریال بوده و دیواره سلولی باکتریها را ازبین میبرد هضم ناقص غذا در دهان علاوه بر چاقی، موجبات زخم معده و اثنی عشر را نیز فراهم میکند.

♣ طرز نشستن غلط روی سفره

امام رضا(ع)در کتاب رساله ذهبیه میفرمایند:

چهار زانو مخصوص حجامت است نه سفره!!!روی سفره باید یک زانو ویا به شیوه غلامان نشست.چون بدینوسیله عرصه بر معده تنگ شده فرد زودتر سیر میشود .

♣ نوشیدن نوشیدنیهای خنک یا آب یخ در زمانهای نامناسب

اکثر افرادی که چاق هستند آب یانوشیدنیهای خنک را در زمانهای نامناسب مثلا ساعات نیمه های شب با بیدارشدن از خواب، و یابین لقمه های غذا،یابلافاصله بعدازخوردن غذاهای آبکی وسوپی ویاحتی بعدازخوردن میوه مینوشند.توصیه میشود از نوشیدن آب یاهرنوشیدنی ،درست قبل از خوردن غذا نیزخودداری شود، که اینکار باعث چاقی آنها میشود .

♣ عدم رعایت نکات تغذیه ای

توصیه و تاکید میشود افرادیکه از غلبه رطوبت (بلغم)برخوردارند ازخوردن غذاهای به رنگ سفید مانند： 

برنج، دوغ، ماست، بستنی، فالوده، قند ،شکر و…بپرهیزند ماکارونی و هرغذای صنعتی مانند نوشابه ها و فست فودها نیز باعث چاقی می شوند .

♣ عوامل هورمونی

اکثر افرادی که چاق هستند، مشکلات کبدی نیز دارند چون کبد مادر همه غده هاست پس سایر غده ها مانند طحال،کیسه صفرا،لوزالمعده،تیرویید و…از فرزندان کبد بشمار میروند اگر کبد دچار مشکل شود طبیعتا کار سایر غدد علی الخصوص تیرویید دچار اختلال میشود کم کاری تیرویید باعث چاقی میشود .

♣ عدم ترشح هورمونC.C.Kدر روده باریک

تولید این هورمون در روده باریک باعث سیری کامل فرد میشود ،در صورت هضم خوب غذا در دهان،تولید این هورمون در روده فراهم شده هورمون مورد نظر از طریق خون وارد مغز شده و مغز با ارسال پیام عصبی عمل سیری را به انسان فرمان میدهد ،در صورت هضم ناقص غذا در دهان ،این هورمون بیست دقیقه بعد از خوردن غذا در روده تولید میشود بهمین علت افراد چاق بیست دقیقه بعد از خوردن غذا احساس سنگینی میکنند!!

امام رضا(ع )در رساله ذهبیه میفرمایند:

“بر شما باد به نشستن طولانی روی سفره چون مدت زمانیکه روی سفره مینشینید جزء عمرتان محسوب نمی‌شود”

♣ نداشتن تحرک بدنی و پشت میز نشینی

بی تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی مانند ورزش کردن میتواند روز بروز باعث تجمع چربی در بدن شود.

ارائه دهنده : دکترحمزه سام دلیری عضو انجمن علمی طب سنتی ایران

نکات طب اسلامی ایرانی درباره آشپزی

طب اسلامی ایرانی بیماری را نشانه بر هم خوردن تعادل مزاج ها و درمان بیماری را بازگرداندن بدن به وضع عادی و تراز ساختن مزاج بیمار می داند؛ آشپزی ایرانی نیز ریشه ای ژرف در طب اسلامی ایرانی دارد.

به راستی که ایرانیان در برگزیدن لحظه آغاز بهار به عنوان ابتدای سال جدید، کاری کرده اند کارستان. خیال لطیف و طبع ظریف پدرانمان چنان بوده که هر سنت و آیینی که وضع کرده اند، پایه ای در مهربانی و زیبایی و لطافت و نوع دوستی داشته است. منظورم از ایران، محدوده جغرافیایی پهناوری است که به آن «ایران فرهنگی» هم گفته اند و دلالت بر مرزهای قدیم ایران دارد.

آشپزی ایرانی و طب اسلامی ایرانی

رقبا و دشمنان ایران چه بخواهند و چه نخواهند، ایران کشوری با قدمتی دیرین و فرهنگی قدیمی و مردمانی خوشخو و آرام و صلح جو، وطن دوست و ملت خواه از اقوام رنگارنگ محترم معزز مهربان در این گوشه دنیا هست، که سر جنگ با کسی ندارد، بدخیال متجاوز را سر می شکند و مهمان را اما بر دیده می گذارد. شنیدم یکی از بزرگان اهل فرهنگ، قریب به مضمون فرموده اند که «اگر نیک نظر کنیم، گویی هر ملتی را برای امری برانگیخته اند و سهم ایرانیان در میان ملل دیگر انگار تلطیف فضای جهان و نرم کردن خوی مردمان دیگر بوده است.»

شاعران عظیم الشانمان هرکدام دیوانی در موضوع ادب و اخلاق و انسانیت و عشق و عرفان دارند. بر بناهای آجری مساجد و ابنیه مقدس و مهم، جامه ای فاخر از نقش گل و مرغ و ریحان و باغ و باغچه بر زمینه ای از لاجورد آسمان کشیده شده و باغ و بوستان هایمان نشان از فردوس دارند. ما این فرمایش را که «هر که بر این سرای درآمد نانش دهید و نامش نپرسید» قرن هاست نصب العین خود قرار داده ایم.

ایرانی با آسمان و زمین و حیوان و جماد و نبات به صلح و دوستی بوده است. نقاشی های سنتی مان و کاشیکاری ها را ببینید. مساجد قدیمی مان را ببینید که چه جای آرام و خیال انگیزی است برای خلوت کردن با پروردگار. موسیقی و دست آخر آشپزی و سنت های سفره مان همه ظریف و لطیف و معتدلند.

طب قدیم ایران نیز راز سلامتی را در نگاه داشتن جانب اعتدال می داند. از نظر این مکتب پزشکی که پایه ای در قرن ها تجربه زیستن دارد، هر آدم بایست مزاج خویش را بشناسد؛ مزاج خود را که شناخت، آن گاه می فهمد چه بخورد و کی بخورد و چه وقت بخوابد و چقدر بخوابد و چه بپوشد و بر چه طریقی با دیگران سلوک کند که بدنش بر شیوه اعتدال و موازنه باقی بماند و هیچ بیمار نشود و کمتر رنج ببیند. مزاج های گوناگون در تطابق با عناصر چهارگانه به کار رفته در هستی این گونه نامیده شده اند: صفرا: آتش، دم: هوا، سودا: خاک و بلغم: آب.

طب اسلامی ایرانی بیماری را نشانه برهم خوردن تعادل این مزاج ها و درمان بیماری را بازگرداندن بدن به وضع عادی و تراز ساختن مزاج بیمار می داند. آشپزی ایرانی نیز ریشه ای ژرف در طب اسلامی ایرانی دارد. تقسیم مزاج خوراک ها به گرم و سرد و خشک و تر و به کار بردن آن ها به جا و به تناسب در غذاهای ایرانی، خورندگان را به وجهی نیکو در تعادل نگاه می دارد.

در سرزمین مادری مان ایران، از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب هزاران آش با کاربردی طبی پخته می شوند، خوراک های لذیذ و مفیدی که بی ضررند و ساید افکت(!) بیمار را بهبود می دهند و چاره کارش را می سازند. از این خوراک های پرخاصیت آسان و لذیذ که در هوای بهاری گوارا و خوردنی است، یکی آش آلو است. طبیعتش خنک است و به دست آمدنش آسان.

یکی، دو مشت برنج و نیمِ آن لپه پاک کرده در دیگچه ای با آب بریزید. یک ربع که جوشید سبزی را بر آن اضافه کنید. کمی که گذشت آلوهایتان را هم- هر تعداد که می خواهید- بر آن فرو ریزید. فقط به هوش باشید که آلو خاصیت روان کنندگی دارد، آلوها که پختند و آش لعابدار شد، نمک و فلفل و ترشی و شیرینی اش را به دلخواه خود اندازه کنید و پیاز و نعنای داغ مهیا فرمایید و بر سر خوان ببرید.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان